Chronische Actinische Schade van de Huid

Wat is Chronische Actinische Schade van de Huid?

Veelvuldige of langdurige blootstelling aan zonlicht (of andere bronnen van ultraviolette straling zoals zonnebanken) geeft schade aan de huid. In de eerste tientallen jaren van het leven is deze schade meestal nog niet zo zichtbaar, maar vanaf de middelbare leeftijd ontstaan huidafwijkingen die het gevolg zijn van overmatige zonblootstelling. Aan het ontstaan van de huidafwijkingen is dus vaak een lange periode van huidbeschadiging voorafgegaan. De schade zit als het ware ‘opgeslagen’ in de huid en komt pas later aan het licht.

Wat zijn de verschijnselen en waar ontstaan ze?

De meeste verschijnselen van CASH kunnen worden aangetroffen in het gelaat, de onbehaarde schedelhuid, het coeur, de oren en de handruggen. Andere bekende plekken zijn de onderarmen en de onderbenen. Een van de meest algemeen voorkomende verschijnselen van CASH zijn de actinische keratosen. Dat zijn ruwe, soms schilferende, plekken op de huid. Het is heel gebruikelijk dat meerdere huidproblemen die het gevolg zijn van zonneschade tegelijkertijd en door elkaar op de huid aanwezig zijn. Hieronder volgt een overzicht van de verschillende uitingen van zonneschade:

Goedaardige veranderingen
zoals:
0 pigmentvlekken (licht en donker)
0 rimpels
0 oppervlakkige bloedvaatjes
0 ontstekingsreacties

Voorlopers van huidkanker
zoals:
0 actinische keratose (voorloper plaveiselcelcarcinoom)
0 lentigo maligna (voorloper melanoom)
0 morbus Bowen (voorloper plaveiselcelcarcinoom)
0 keratoacanthoom

Huidkanker
zoals:
0 basaalcelcarcinoom
0 plaveiselcelcarcinoom
0 melanoom

Behandeling van de huidafwijkingen bij CASH

Elk van de bovengenoemde huidafwijkingen heeft een eigen benadering nodig. Deze kan, afhankelijk van het type afwijking, bestaan uit operatieve verwijdering, behandeling met stikstof, coagulatie, behandeling met crèmes, fotodynamische therapie of bestralingstherapie.

CASH is chronisch

Kenmerkend voor CASH is dat het, ook na succesvolle behandeling, steeds weer kan terugkomen. De huidcellen in de delende basislaag van de huid zijn immers permanent beschadigd door de zonblootstelling in het verleden en in dat huidgebied kunnen dus steeds weer nieuwe plekken ontstaan. De snelheid waarmee dat gebeurd en de ernst van de afwijkingen is vooral afhankelijk van de totale (cumulatieve) zonschade die vanaf de vroege jeugd is opgebouwd.

De dermatoloog

Het is daarom niet verwonderlijk dat mensen met een uitgebreidere vorm van CASH regelmatig gecontroleerd moeten worden bij de dermatoloog. De dermatoloog is bij uitstek in staat om de verschillende huidafwijkingen te onderscheiden. En dat is belangrijk want het komt regelmatig voor dat in een huidgebied met veel actinische keratosen en andere voorlopers van huidkanker een of meerdere afwijkingen zich verder ontwikkelen tot daadwerkelijke huidkanker. Hoe eerder deze afwijkingen onderkend worden hoe kleiner de kans op complicaties zoals uitzaaiing van de tumor (zoals wel kan voorkomen bij bijvoorbeeld plaveiselcelcarcinoom en melanoom). Ook bij minder ernstige vormen van huidkanker, zoals basaalcelcarcinoom, is een tijdige herkenning van belang om de omvang van een operatieve ingreep beperkt te houden.
De frequentie van de controles bij de dermatoloog is afhankelijk van de ernst van de huidschade en zal uw dermatoloog in overleg met u vaststellen. Bij mildere vormen van CASH worden de controles ook wel door de huisarts uitgevoerd.

Zelfcontrole

Omdat huidkanker zich soms vrij snel kan ontwikkelen is het belangrijk dat de patient zélf de huid ook in de gaten houdt, tussen de reguliere bezoeken bij de huisarts of de dermatoloog in. Signalen dat een huidkanker zich heeft ontwikkeld kunnen (onder meer) zijn: snelle groei van bepaalde plekken of bultjes, spontaan bloeden van plekjes, wondjes die niet willen genezen, pijnlijke afwijkingen op de huid, etc. Er is een aparte folder met aanwijzingen hoe een zelfcontrole kan worden uitgevoerd.

Bescherming tegen de zon

De actinische schade aan de huid is een optelsom van alle zonschade die in het verleden is ontstaan en deze schade is niet meer te herstellen. Toch is het belangrijk om ook nu en in de toekomst de reeds beschadigde huid goed tegen de zon te beschermen. Want méér schade door zonlicht in het heden zal betekenen dat het proces van ontwikkeling van huidafwijkingen nog sneller zal kunnen plaatsvinden. Bescherming van de huid kan met een zonnebrandcreme met voldoende hoge factor, met beschermende kleding en hoeden (meer over zonbescherming). Daarnaast is het van belang om de zon te mijden wanneer de zonnekracht hoog is, zoals bijvoorbeeld midden op de dag in de zomermaanden.

Samenvattend

– CASH is een chronisch probleem. Behandeling van de huidafwijkingen is belangrijk maar zal niet leiden tot een volledig herstel van de huid.
– Regelmatige controle door de arts én uzelf is nodig om huidkankers tijdig op te sporen
– Bescherming tegen teveel zonlicht en andere bronnen van ultraviolette straling is belangrijk om te voorkomen dat de CASH nog erger wordt.

gerelateerde onderwerpen

zon & huid
huidkanker (algemeen)
plaveiselcelcarcinoom
actinische cheilitis
basaalcelcarcinoom
melanoom
lentigo
lentigo maligna
ziekte van Bowen
huidveroudering
zelfcontrole van de huid
erosieve pustuleuze actinische dermatose van de kruin (EPADK)

Literatuur
Krutmann J: New Strategies in the Prevention of Actinic Keratosis: A Critical Review. Skin Pharmacol Physiol. 2015;28(6):281-9.