Merkelcelcarcinoom

Wat is het merkelcelcarcinoom?

Het merkelcelcarcinoom is een zeldzame en agressieve vorm van huidkanker die vooral bij oude mensen voorkomt. De afwijking komt vooral voor in het gelaat, maar kan in principe overal op de huid voorkomen, vooral op delen die in het verleden veel aan de zon zijn blootgesteld geweest. Het merkelcelcarcinoom is zeldzaam, het wordt in Nederland naar schatting 150 keer per jaar vastgesteld.

Hoe ziet het merkelcelcarcinoom eruit?
Het merkelcelcarcinoom presenteert zich als een roodkleurig, soms iets glazig tumortje, dat gestaag blijft groeien. Meestal wordt door de arts aanvankelijk gedacht aan een basaalcelcarcinoom, een zeer veel voorkomende vorm van huidkanker die ook een ‘glazig’ karakter kan hebben.

Wie krijgt het?
Merkelcelcarcinoom wordt vrijwel uitsluitend gezien bij patiënten van (zeer) hoge leeftijd. Hoe de afwijking ontstaat is nog niet precies bekend. Aangenomen wordt dat de tumor ontstaat uit merkelcellen die een rol spelen in de tastzintuigen in de huid. Het is zeer waarschijnlijk dat blootstelling aan zonlicht een belangrijke rol speelt in het ontstaan van de tumor. Vaak wordt het merkelcelcarcinoom in combinatie gezien met andere vormen van huidkanker, zoals de ziekte van Bowen, plaveiselcelcarcinoom of basaalcelcarcinoom. Naast zonlicht speelt wellicht infectie met het merkelcel-polyomavirus een rol.

Hoe wordt het behandeld?
Zo mogelijk wordt de tumor met een ruime marge operatief verwijderd. Wanneer de laesie niet (of niet met zekerheid) radicaal verwijderd is kan radiotherapie worden toegepast. Overwogen kan worden om, ook na een radicale verwijdering van het merkelcelcarcinoom, toch het operatiegebied nog ‘na te bestralen’.
In een hoog percentage van de merkelcelcarcinomen blijkt al sprake van uitzaaiing van de tumor naar de lymfeklieren. Wanneer lymfklieren niet voelbaar zijn kan overwogen worden om een ‘poortwachtersklier-procedure’ uit te voeren zoals bij bijvoorbeeld melanoom wel wordt gedaan.

Wat zijn de vooruitzichten?
Over het algemeen gedraagt een merkelcelcarcinoom zich agressief. Onderzoek heeft uitgewezen dat bij ruim de helft van de gevallen al bij ontdekking van het merkelcelcarcinoom sprake is van uitzaaiing naar de lymfeklieren. Ook de kans op een lokaal terugkeren van de tumor in de buurt van het operatie-litteken is aanzienlijk.
De prognose is sterk afhankelijk van het stadium van de ziekte (alleen lokale groei in de huid, uitzaaiing naar de lymfklieren, of uitzaaiing naar andere organen van het lichaam). De 5-jaars overleving van alle merkelcelcarcinomen samen ligt tussen de 40 en 50%.

gerelateerde onderwerpen

huidkanker
basaalcelcarcinoom
melanoom

Literatuur
Müller-Richter U et al: Merkel Cell Carcinoma of the Head and Neck: Recommendations for Diagnostics and Treatment. Ann Surg Oncol. 2017 Jul 31