Lentigo maligna

Wat is een lentigo maligna?

Een lentigo maligna (als het in het gelaat voorkomt ook wel: morbus Dubreuil) is een pigmentvlek die beschouwd wordt als voorstadium van een melanoom. Lentigo maligna is een aandoening die vooral op de veel aan zonlicht blootgestelde huid voorkomt, met name in het gelaat. In feite is het lentigo maligna een variant van het melanoma in situ.

Wie krijgt een lentigo maligna?
Het lentigo maligna komt vooral voor bij mensen vanaf de middelbare leeftijd. De kans neemt duidelijk toe met het klimmen der jaren, het aandeel 75-plussers in de patientengroep met lentigo maligna is groot. Vrouwen lijken iets meer kans te hebben op het ontwikkelen van een lentigo maligna dan mannen.

Hoe ontstaat het?
Een lentigo maligna ontstaat uit een gewone lentigo (zonnevlek) of lijkt in het begin van zijn bestaan sterk op zo’n goedaardige pigmentvlek. Zonbeschadiging van de huid in het verleden speelt de belangrijkste rol in het ontstaan van lentigo maligna.

Hoe ziet het lentigo maligna eruit?
Een lentigo maligna onderscheidt zich van een gewone lentigo door een wisselende en grillige pigmentatie. Vaak is de begrenzing van de normale huid en de lentigo maligna op bepaalde plekken van de afwijking onscherp. Ook moet een pigmentvlek die blijft groeien argwanend bekeken worden. Sommige lentigo maligna plekken zijn heel duidelijk wisselend en donker gepigmenteerd, maar sommigen vallen qua kleur niet eens heel erg op en zijn grotendeels lichtbruin.

Hoe wordt de diagnose gesteld?
Wanneer de diagnose lentigo maligna wordt vermoed door de dermatoloog (na klinische beoordeling en beoordeling met de dermatoscoop) zal deze de afwijking in principe operatief verwijderen. Nu is het probleem dat verreweg de meeste lentigo maligna plekken ontstaan in het gezicht en dat de plekken soms al best groot zijn,soms wel meerdere centimeters, wanneer zij voor het eerst opvallen. Er zal bij dit soort grote lentigo maligna plekken dan eerst een biopsie genomen om het weefsel verder te laten onderzoeken door de patholoog.
Helaas geeft de patholoog ook niet altijd een definitieve diagnose af op basis van het biopt. Hij zal bij twijfel de dermatoloog vaak vragen om de gehele plek eruit te halen om een definitieve diagnose te stellen: maar juist dat volledig verwijderen van een grote afwijking in het gezicht is vaak moeilijk uitvoerbaar op een cosmetisch acceptabele manier…

Hoe wordt een lentigo maligna behandeld?

excisie
de beste behandeling is natuurlijk het operatief verwijderen van de lentigo maligna. Het is immers een afwijking die uiteindelijk zou kúnnen ontaarden in melanoom. Een lentigo maligna moet in principe met een marge van 5 mm gezonde huid verwijderd moeten worden. Helaas is het vaak heel moeilijk de grenzen van een lentigo maligna precies vast te stellen. Zelfs met inachtneming van de gebruikelijke marges blijkt uiteindelijk bij microscopisch onderzoek dat de lentigo maligna toch nog niet volledig verwijderd is.
Zoals gezegd is het in veel gevallen niet mogelijk om een grote lentigo maligna op een acceptabele manier operatief te verwijderen, met name als deze gelegen is bij belangrijke structuren zoals de ogen, de neus of de mond.

stikstof
met stikstofbehandeling (cryotherapie) worden de oppervlakkig gelegen afwijkende huidcellen stuk gevroren. Omdat het lentigo maligna een voorloper is van melanoom en daarin zou kunnen ontaarden moet de stikstof vrij intensief toegepast worden. Dit geeft een groot risico op littekens. Terwijl de oppervlakkige (spray)vriesmethode voor gewone lentigines vaak goede resultaten oplevert is stikstof voor de behandeling van het lentigo maligna te onnauwkeurig en daarom zeker géén eerste keus.

radiotherapie
radiotherapie (bestraling) is in principe een goede behandeloptie voor lentigo maligna. De kans op een recidief (het terugkeren van de lentigo maligna) is wel vrij groot. Bij een recidief kan de radiotherapie in principe niet herhaald worden.

imiquimod crème
de afgelopen jaren zijn er veel publicaties verschenen over de behandeling van lentigo maligna met imiquimod crème (merknaam: Aldara). De creme moet in principe dagelijks worden aangebracht gedurende 12 weken en zorgt voor een ontstekingsreactie in het behandelde gebied. Ook na het gebruik van imiquimod is er een aanzienlijke kans dat de lentigo maligna op een bepaald moment weer terugkomt.

Controle
Als bij iemand een lentigo maligna is vastgesteld en behandeld is een scherpe controle in de jaren daarna altijd aangewezen, ongeacht de manier waarop de lentigo maligna behandeld is. Immers, de kans op een recidief is bij alle behandelmogelijkheden aanzienlijk.

gerelateerde onderwerpen

melanoom
moedervlek
melanoma in situ
lentigo
zon en huid
zelfcontrole van de huid

Literatuur
Swetter SM et al.: Imiquimod 5% cream as primary or adjuvant therapy for melanoma in situ, lentigo maligna type. J Am Acad Dermatol. 2015 Jun;72(6):1047-53
Read T et al: A systematic review of non-surgical treatments for lentigo maligna. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2016 May;30(5):748-53