Mazelen

Wat is het?

Mazelen (‘de mazelen’) is een zeer besmettelijke infectieziekte die over het algemeen op de kinderleeftijd optreedt. Tegenwoordig worden kinderen in de Westerse wereld gevaccineerd tegen het mazelenvirus en daarmee is de ziekte in Nederland en België extreem zeldzaam geworden. In de 3e wereld, waar meestal niet gevaccineerd wordt, sterven jaarlijks nog 1.000.000 kinderen aan mazelen.

Wat zijn de verschijnselen?

Na besmetting ontstaan eerst klachten die lijken op die van een verkoudheid: koorts, hoesten en rode ogen. Vervolgens ontstaan kleine witte plekjes in de mond (de zgn plekken van Koplik) en ontstaat een rode huiduitslag, meestal eerst in het gelaat, later ook over de rest van het lichaam. Deze uitslag bestaat uit talloze kleine rode vlekjes; een dergelijke uitslag noemen wij een viraal exantheem. Bij de meeste kinderen gaan de mazelen zonder complicaties voorbij. Een klein deel van de kinderen kan echter ernstige complicaties krijgen die soms zelfs fataal kunnen zijn.

Hoe wordt het overgebracht?

Het virus wordt door aanhoesten en niezen overgebracht. Mensen zijn besmettelijk vanaf 2 dagen vóór het ontstaan van verschijnselen tot ca. 5 dagen nadat de rode uitslag is verschenen. Het mazelenvirus is buitengewoon besmettelijk. Sinds vele jaren is de vaccinatie tegen mazelen echter opgenomen in het Rijksvaccinatie programma.

Wie loopt risico op het krijgen van mazelen?

Wie vroeger mazelen heeft doorgemaakt of is gevaccineerd tegen mazelen heeft in principe een levenslange bescherming tegen het virus.
Mensen die om welke reden dan ook niet zijn ingeënt lopen natuurlijk risico (vluchtelingen, mensen die uit godsdienstige overtuiging niet laten vaccineren). Eens in de paar jaar treedt ook in Nederland een kleine epidemie op in gebieden waar de ‘herd-immunity’ om deze reden verlaagd is. De laatste epidemieën in Nederland traden op in de jaren 1999-2000 en 2013-2014. In de laatste epidemie werden 2700 gevallen van mazelen gerapporteerd.

Ook mensen die wel gevaccineerd zijn maar een sterk verminderde weerstand hebben door medicijnen (bv. prednison, andere onderdrukkers van de afweer) of ernstige weerstandsverlagende ziekten (b.v. HIV/AIDS, kanker) kunnen ziek worden na besmetting met het mazelenvirus.
Omdat in Nederland het overgrote deel van de bevolking immuniteit heeft tegen het mazelenvirus is de kans dat een persoon die wel vatbaar is ook inderdaad besmet wordt klein. Dit fenomeen wordt ‘herd-immunity’genoemd: het virus kan zich in de bevolking niet handhaven.

Mensen met een verlaagde afweer of niet-gevaccineerden hebben in Nederland daarom maar een betrekkelijk kleine kans om het mazelenvirus op te lopen. Wanneer zij een reis maken naar een gebied in de wereld waar het mazelenvirus endemisch voorkomt is het risico op besmetting wel duidelijk aanwezig.

Gerelateerde onderwerpen

kinderziekten en de huid
vijfde ziekte
roodvonk

Literatuur / Bibliografie

Woudenberg T et al: Large measles epidemic in the Netherlands, May 2013 to March 2014: changing epidemiology. Euro Surveill. 2017 Jan 19;22(3).
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu over mazelen
Rijksvaccinatieprogramma