Jeuk

Wat is jeuk?

De medische definitie van jeuk is ‘de sensatie in de huid die uitlokt tot krabben’ en is een van de meest voorkomende huidklachten. Jeuk kan varieren van lichte jeuk bij milde irritatie van de huid tot een heftige, allesbeheersende toestand die normaal leven zo goed als onmogelijk maakt.

Hoe ontstaat het?

Het precieze proces in de huid dat jeuk veroorzaakt is nog niet volledig ontrafeld. Wel weten wij dat bij jeuk specifieke ‘jeukzenuwen’ in de huid worden geprikkeld. De uiteinden van deze zenuwen zijn gelegen op de grens van de opperhuid en de lederhuid. De zenuwen kunnen worden geactiveerd door bepaalde eiwitten zoals histamine, neuropeptiden en prostaglandinen. Deze stoffen komen vooral vrij bij ontstekingen van de huid. Het is dus niet verwonderlijk dat de meeste ontstekingen van de huid in meer of mindere mate gepaard gaan met jeuk.

Welke oorzaken van jeuk zijn er?

Er zijn zeer veel oorzaken van jeuk. Sommige oorzaken komen algemeen voor en andere zijn weer zeer zeldzaam.
Bij de meeste vormen is de oorzaak duidelijk en niet van groot medisch belang (maar wel lastig voor de tijd dat het duurt…) Duidelijke, kortdurende en veel voorkomende oorzaken zijn bijvoorbeeld muggenbeten en brandnetelprikken.

Andere zeer duidelijk aanwijsbare oorzaken, die langduriger jeuk opleveren zijn bijvoorbeeld

* droge huid
* eczeem
* galbulten
* schimmelinfecties van de huid
* parasieteninfecties (zoals bv. schurft of zwemmersjeuk)
* lokale jeuk aan de armen (brachioradiale jeuk)
* ernstige jeuk, verergerd door krabben (neurodermitis)
* lokale jeuk aan de rug (notalgia paraesthetica)
* zwangerschap

Wanneer de oorzaak van de jeuk niet direct duidelijk is, maar steeds op één bepaalde plaats gelocaliseerd is (bijvoorbeeld rond de anus of op het behaarde hoofd) zijn er voor de arts vaak voldoende aanknopingspunten om op korte termijn en soms met beperkt aanvullend onderzoek de veroorzaker van de jeuk op te sporen. (Over gelokaliseerde jeuk zijn ook verschillende aparte folders verschenen: jeuk op het behaarde hoofd, jeuk aan de vulva, jeuk rond de anus en jeuk aan de voeten.)

Moeilijker wordt het wanneer de klachten langere tijd blijven bestaan zonder dat een duidelijke, zichtbare oorzaak aanwezig is. De huisarts, en in latere instantie de huidarts, zal proberen de oorzaak op te sporen. Vooral wanneer deze vorm van jeuk langere tijd blijft bestaan.

Wanneer de gehele huid jeukt zal de arts onderzoeken of er sprake is van een inwendige oorzaak.
Voorbeelden zijn:
* suikerziekte
* nier- en leverstoornissen
* darmparasieten

Eenvoudig onderzoek van bloed en ontlasting kan dan de oorzaak aan het licht brengen.
Andere bekende oorzaken van jeukklachten die over de gehele huid voorkomt zijn:

geneesmiddelen

deze kunnen als bijwerking jeukklachten veroorzaken. Uw arts zal dus ook altijd willen weten welke geneesmiddelen u regelmatig gebruikt.

psychische factoren

stress kan bestaande jeuk sterk verergeren en het risico bestaat dan dat een vicieuze cirkel ontstaat: stress verergert de jeukklachten, die jeuk kan weer aanleiding zijn tot meer stress, die op zijn beurt weer leidt tot verergering van de jeukklachten etc. etc.

Een voor huisartsen en dermatologen heel herkenbaar beeld is prurigo. Bij prurigo zijn er typische, sterk jeukende bultjes en plekken waarvoor een vrijwel niet te onderdrukken drang tot krabben bestaat. Prurigo wordt veel (maar niet uitsluitend) gezien aan de strekzijde van armen en benen, op de rug en bij de enkels.

De behandeling van de klachten is afhankelijk van de oorzaak. Schimmelinfecties en parasieten kunnen relatief eenvoudig worden uitgeschakeld. Andere vormen van jeuk reageren vaak goed op verkoelende crèmes en mentholgel. Ernstiger vormen van jeuk kunnen worden onderdrukt met corticosteroïdcrèmes en soms door antihistaminica. Wanneer de voorgeschreven medicijnen onvoldoende effectief zijn is nieuw onderzoek naar de oorzaak van de jeuk aangewezen!


Overige gerelateerde onderwerpen

jeuk op de hoofdhuid
jeuk aan de voeten
brachioradiale jeuk
notalgia paraesthetica
zwangerschapsjeuk (overzicht)
jeuk aan de vulva
schurft
eczeem (overzicht)
eczeem bij kinderen
contact allergisch eczeem
jeuk rond de anus
neurodermitis
prurigo
huiduitslag
rode vlekken op de huid

Gerelateerde behandelingen

corticosteroïd zalf
lotio alba
antihistaminica

Literatuur
Wong LS et al: Inflammatory and Noninflammatory Itch: Implications in Pathophysiology-Directed Treatments. Int J Mol Sci. 2017 Jul 10;18(7) (volledig artikel)


Maak een afspraak

Zit je met vragen?
maak een afspraak in onze kliniek voor dermatologie.

Volg ons op
Da Vinci Clinic
The Wellbeing Clinic

Hoe kunnen wij u helpen?