Voetschimmel

Wat is voetschimmel?

Er bestaan vele duizenden soorten schimmels. Enkele van deze schimmels leven in en op de huid. Ook onder deze schimmels vindt je ‘specialisten’: sommige leven bij voorkeur in de haren, anderen in huidplooien en weer anderen in verhoornde delen van de huid.

Op de voeten vinden wij vrijwel uitsluitend twee soorten schimmels: Trichophyton rubrum en Trichofyton mentagrophytes. Deze schimmels leven in de hoornlaag van de opperhuid. Voetschimmels komen zeer veel voor. Een andere benaming voor schimmel aan de voeten is ‘zwemmerseczeem’.
Schimmel aan de nagel (ook wel ‘kalknagel‘) wordt in een aparte folder besproken.

Hoe ziet een voetschimmel eruit?

Voetschimmel kan zich presenteren als nattende schilferende plekken tussen de tenen. Deze vorm wordt ook wel ‘zwemmerseczeem’ genoemd, omdat het vaak bij sporters wordt gezien.
Een andere vorm, die tegelijk met zwemmerseczeem kan voorkomen, zijn rode vlakke plekken met een schilferend randje, vooral aan de zijkanten van de voeten. Soms kunnen centraal in de plek korstjes ontstaan en wondvocht vrijkomen. Wanneer bij de infectie een duidelijke rand zichtbaar is wordt de aandoening ook wel ringworm genoemd, net zo als schimmelinfecties elders op het lichaam die een dergelijke opvallende rode rand vertonen.

Schimmels kunnen ook kleine of grote blaren aan de voeten veroorzaken. Soms zijn dit diep in de huid liggende, enkele millimeter grote blaasjes die overgaan in schilferende plekken. Maar soms kunnen het ook tot enkele centimeter grote, met wondvocht gevulde blaren zijn.

foto: de schimmel veroorzaakt aa de huid meestal een droge, rode schilfering, maar de floreert ook goed in de ruimte tussen de tenen.

Hoe kom ik eraan?

Schimmels verspreiden zich door het maken van schimmelsporen. Deze zijn zeer klein en komen overal om ons heen voor. De schimmelsporen die voetschimmel kunnen veroorzaken vinden wij vooral in sportzalen, zwembaden en andere plekken waar mensen met blote voeten lopen (kleedkamer van kledingwinkels, dokters..).

De schimmelsporen kunnen uitgroeien tot echte schimmels als de omstandigheden daarvoor gunstig zijn: voor voetschimmels zijn dit vooral een vochtige, warme omgeving.

Hoe voorkom ik een voetschimmelinfectie?

* na het douchen of baden de voeten goed drogen.
* in openbare ruimtes zo min mogelijk op blote voeten lopen.
* katoenen of wollen sokken dragen (deze voorkomen transpiratie).
* draag schoenen van een ‘ventilerend’ materiaal (leer, linnen of open schoenen) .

Hoe wordt de infectie vastgesteld?

Bij een heel typisch beeld van een schimmelinfectie heeft de huisarts of dermatoloog meestal geen nader onderzoek nodig en kan de diagnose ‘op het oog’ gesteld worden. In twijfelgevallen kunnen twee soorten testen gedaan worden:

direct microscopisch onderzoek: hiermee kunnen de schimmeldraden in de huidschilfers worden opgespoord. Dit ondezoek kan door de arts tijdens het consult uitvoeren.

schimmelkweek: er worden huidschilfers opgestuurd naar het laboratorium en geënt op een voedingsbodem. Na een aantal weken is bekend of er sprake is van een schimmelinfectie. Door deze techniek kan ook de schimmelsoort worden bepaald.

Hoe wordt voetschimmel behandeld?

Voetschimmels worden bestreden met een anti-schimmel geneesmiddel (antimycoticum). Deze kunnen zowel lokaal worden aangebracht als door middel van een orale kuur worden toegediend, afhankelijk van het type infectie.

Plaatselijke behandeling

Bij de meeste voetschimmel-infecties kan volstaan worden met lokaal aanbrengen van het antimycoticum. Er zijn verschillende antimycotica die kunnen worden toegepast, zoals:
* clotrimazol
* miconazol
* terbinafine
* ciclopirox
* sulconazol

De lokale antimycotica in crème-vorm moeten doorgaans 2-4 weken 2 maal daags worden toegepast. Voor het aanbrengen dient de voet eerst goed te worden gereinigd met water.
Ter voorkoming van hernieuwde infectie is het verstandig de eerder gedragen schoenen met een antischimmel strooipoeder te behandelen, zodat ook alle schimmelsporen daar worden gedood.

Orale behandeling

Wanneer de schimmelinfectie erg uitgebreid is of als er veel blaren en ‘nattende’ huiddelen zijn kan de arts overwegen de schimmelinfectie te behandelen met tabletten. Nadeel is dat aan een orale behandeling meer mogelijke bijwerkingen verbonden zijn dan aan een lokale behandeling.

Orale anti-schimmelmiddelen zijn onder meer:
* terbinafine
* itraconazol

De behandeling duurt gemiddeld 2-4 weken. Behandeling van de schoenen met een anti-schimmel strooipoeder wordt aanbevolen.

gerelateerde onderwerpen

jeuk aan de voeten
schimmelinfectie van de huid
schimmel op het behaarde hoofd
schimmelnagel (kalknagel)
pityriasis versicolor

Literatuur
Canavan TN: Identifying Signs of Tinea Pedis: A Key to Understanding Clinical Variables. J Drugs Dermatol. 2015 Oct;14(10 Suppl):s42-7.